Monumentalne łaźnie

Monumentalne łaźnie (T2) są przedmiotem badań naukowych naszego zespołu od 2023 r. Położony nad brzegiem jeziora, ten wyjątkowy kompleks był największym świeckim budynkiem w mieście oraz drugim, po bazylice, największym budynkiem w Filoxenite w ogóle. Pod względem rozmiaru, przewyższał nawet łaźnie w pobliskim sanktuarium św. Menasa ( (1200 m2 vs 1000 m2) co sprawia, że są to największe bizantyjskie łaźnie w całym regionie Mareotis. Zachowane, liczne fragmenty marmurowych dekoracji wskazują, że do wykonania zdobień obiektu wykorzystano co najmniej 115 ton marmuru.

Pierwsze prace archeologiczne na terenie obiektu prowadził w w latach 70tych i 80tych XX w. zespół Prof. Fawzi el-Fakjaraniego. Pierwotnie budynek został jednak błędnie zidentyfikowany jako kościół, ‘podwójną bazylikę’, połączony z kompleksem ‘basenów terapeutycznych’ w południowej nawie. Ówczesne prace nie odsłoniły przy tym całości budynku, koncentrowały się głównie na jego części północnej, pozostawiając część południową, a także znaczące fragmenty części północnej, nietknięte.

Obecne badania, zaplanowane na lata 2023-2026, mają na celu pełne rozpoznanie architektury obiektu, jego funkcji a także czasu budowy i użytkowania. Dwa pierwsze sezony wykopalisk, zaowocowały wieloma cennymi odkryciami. Przede wszystkim potwierdziły chronologię budynku, który wzniesiono w VI w. n.e. Mury łaźni oparto bezpośrednio o calec i umocniono niwelacyjną warstwą piasku o grubości 1.65 m. Nad brzegiem jeziora zidentyfikowano pozostałości monumentalnych schodów porowadzących bezpośrednio z wody, w stronę bramy łaźni, tworząc imponującą oprawę wejścia do kompleksu. Badania samej bramy odsłoniły sklep oraz warsztat usługowy (prawdopodobnie zakład fryzjerski) oraz ślady malowideł zdobiących zarówno fasadę jak i wewnętrzene ściany budynku. Wewnątrz łaźni udało się odtworzyć system kanałów odprowadzających wodę z basenów. Zidentyfikowano także latrynę, piwnicę użytkową, dwa piece grzewcze, saunę oraz pokoje z basenami z gorącą wodą z dobrze zachowanym systemem ogrzewania. Do najważniejszych odkryć należy zaliczyć także liczne fragmenty malowideł, zawierających zarówno wzory geometryczne jak i przedstawienia zwierząt i ludzi. Fragmenty bogatych, bizantyjskich malowideł z motywami religihnymi odkryte w pomieszczeniach z gorącymi basenami, gdzie wilgoć i para tworzyły warunki nie sprzyjające długotrwałej prezentacji cykli malarskich to kolejny element podkreślający wyjątkowy charakter monumentalnych łaźni.